woensdag 17 mei 2017

De stad der blinden - José Saramago


Meulenhoff, 1998
304 p.
Vertaald uit het Portugees: Ensaio sobre a seguiera

De stad der blinden werd gekozen voor de leesgroep deze maand, maar ik las het al eens in 2000 en gaf het toen 5 sterren. Zal dit nu nog zo zijn?

In het boek breekt er ineens een blindheidsepidemie uit in een niet nader genoemde stad. De plotse blinden worden verzameld en in een oud gekkenhuis ondergebracht om ze in quarantaine te plaatsen onder toezicht van het leger. Er zit echter een "mol" tussen de blinden: een vrouw die wél kan zien ging met haar man mee naar binnen en door haar ogen zien we het hele gebeuren.

Het boek maakte 17 jaar geleden een grote indruk op mij en ik kon mij nog levendig volledige passages herinneren. Zoveel jaar later maakten die nog steeds even grote indruk en ik was blij te beseffen dat alles nog in het boek stond zoals ik het mij herinnerde. En ook de gruwel van de ontspoorde maatschappij was nog even erg als 17 jaar geleden.

Want ontsporen doet het in het boek: de voedselbedeling blijft op een bepaald moment uit, of is toch heel onregelmatig, en een aantal blinden eigent zich alle voedsel toe. Als de anderen nog eten willen, zullen ze moeten betalen, hoe dan ook. En dan begint de gruwel...

Toch even een kanttekening hierbij: waarom moeten vrouwen in post-apocalyptische romans (want dat is De stad der blinden, maak u geen illusies) altijd het onderspit delven? Van het moment dat de maatschappij uit elkaar valt, ontsporen zowat alle mannen en vrouwen kunnen maar beter maken dat ze zelfmoord plegen vooraleer ze gedegradeerd worden tot fok- en neukvee. Het komt echt veel te veel voor in zo'n romans. Zijn we als "moderne mens" echt maar een beest met een laagje vernis? Ik wil het niet te weten komen...

De enige boeken waarin dit toekomstbeeld niet voorkomt, is in de Kinderen van Moeder Aarde trilogie van Thea Beckman waarin de Groenlanders beseffen dat mannen de oorzaak zijn van alle kwaad in de wereld en het hen verboden wordt om ook maar iets in de maatschappij te zeggen te hebben. Ik verslond die boeken als kind. Jammer genoeg ben ik daarna zelden nog zo'n boek tegengekomen...

Terug naar het boek waar het hier over gaat.

Waarschijnlijk zullen er lezers zijn die serieus aan de stijl van Saramago zullen moeten wennen, want hoewel er dialogen in het boek staan, is het een doorlopende tekst, waardoor je je aandacht erbij moet houden. Dezelfde kritiek las ik al over The handmaid's tale, maar ook daar had ik zelf niet veel problemen met deze manier van schrijven.

Waar ik in het begin wel een beetje aan moest wennen, maar uiteindelijk droeg dat bij aan de leesbaarheid, is het feit dat de personages geen naam krijgen. Je hebt de oogarts, de vrouw van de oogarts, de eerste blinde, het schele jongetje... en zo worden ze het hele boek door genoemd. Eigenlijk was dat voor mij een juiste benadering, zo kon ik de personages goed uit elkaar houden want als ze allemaal een naam hadden gekregen, moest ik de hele tijd zitten uitvogelen wie nu wie was. Ik heb het al meegemaakt... Laat staan dat het allemaal van die moeilijke Portugese namen waren geweest die je niet eens kan uitspreken. Nee, dank u meneer Saramago om het zo op te lossen.

Krijgt het boek nog steeds vijf sterren van mij?
Jazeker. Na al die jaren blijft het boek overeind en het is ook echt een meesterwerk waardoor puntenaftrek niet te verantwoorden is.


1 opmerking:

  1. Dit boek staat echt heel hoog op mijn verlanglijstje en je recensie maakt me alleen maar nieuwsgieriger! Gelukkig ben ik bijna jarig ;)

    BeantwoordenVerwijderen